حادثه مرگ یک دختر دانش‌آموز کرمانشاهی که در تصادف با یک خودروی متعلق به سفارت امریکا کشته شد، حدود پنجاه و هشت سال پیش، با خشم عمومی در میان مردم به یک واقعه پرتنش سیاسی تبدیل شد و به کشمکش گسترده‌ای میان رژیم گذشته ایران و امریکا دامن زد. این کشمکش دو دولت بر سر قرارداد اسارت‌بار معروف به کاپیتولاسیون پیش آمد که امریکا به دولت تحمیل کرده بود.  ماجرا از این قرار بود که صبح روز دوازدهم اسفندماه ۱۳۴۳ دختر نوجوان کرمانشاهی در راه مدرسه هنگام گذر از خیابان، یک خودرویی متعلق به سفارت امریکا به سرعت از راه رسید و او را زیر گرفت. راننده که یک نظامی امریکایی بود توسط مردم شهر دستگیر شد و دختر معصوم به نام «ایران سلیمی» نیمه‌جان به بیمارستان انتقال یافت. گروهبان امریکایی که در مستی رانندگی می‌کرد تحویل پلیس شهر شد و بازپرس قرار بازداشت او را صادر کرد.  در آن زمان من دبیر سرویس حوادث روزنامه کیهان بودم و در پیگیری این واقعه اطلاع داشتم که حادثه تصادف خشم مردم کرمانشاه را برانگیخت و با اجتماع در مقابل ساختمان دادگستری شهر خواستار هر چه زودتر محاکمه گروهبان امریکایی شدند. سرانجام خبرنگارمان در کرمانشاه گزارش داد دختر نوجوان مصدوم روز بیستم اسفند ماه در بیمارستان جان سپرد و تظاهرات مردم خشمگین کرمانشاه در شهر رو به گسترش است.  در عین حال سفارت امریکا به دولت هشدار داد بر اساس قرارداد کاپیتولاسیون گروهبان امریکایی «چارلز گری» از کارکنان اداری و فنی سفارت بوده و دارای مصونیت سیاسی است. به همین خاطر باید برای رسیدگی به اتهامش او تحویل مقامات نظامی امریکا در سفارت این کشور شود. بنابراین مقامات قضایی دولت ایران حق بازداشت و محاکمه متهم را ندارند!  به این ترتیب دولت رژیم گذشته ایران تسلیم این خواسته امریکایی‌ها شد و از ترس اینکه اعترافات مردمی با آزادی «چارلز گری» از زندان به اغتشاش و آشوب گسترده‌ای نکشد، نیمه‌های شب این گروهبان امریکایی را مخفیانه از بازداشتگاه بیرون آوردند و با یک خودروی ناشناس به سفارت امریکا در تهران انتقال دادند تا براساس مقررات کاپیتولاسیون در یک دادگاه نظامی امریکایی محاکمه‌اش کنند، اما انجام چنین محاکمه‌ای توسط سفارت امریکا در ایران ممکن نبود، چرا که ایجاد یک دادگاه نظامی به عنوان یک پایگاه تلقی می‌شد که امریکایی‌ها به خاطر روسیه از ایجاد چنین پایگاهی در ایران بیمناک بودند.  سفارت امریکا برای حل مشکل با سفارت امریکا در ترکیه محرمانه تماس گرفتند تا محاکمه نظامی «چارلز گری» را در آنکارا برگزار کنند اما سفارت امریکا در ترکیه هم با تشکیل چنین دادگاهی در آن کشور شدیدا مخالف کرد.  به یاد داریم که امام خمینی در سخنرانی تاریخی‌شان در قم به ابعاد مختلف و حقارت‌بار مقررات کاپیتولاسیون که بر کشور و مردم تحمیل شده بود اشاره کردند که در پی این سخنرانی به ترکیه تبعید شدند. در پی همه این ماجراها امریکایی‌ها توانستند دادگاه‌های نظامی خود را برای محاکمه متهمان برگزار کنند تا اینکه با پیروزی انقلاب اسلامی با تصویب شورای انقلاب اسلامی قانون مربوط به کاپیتولاسیون مصوب مهرماه سال ۱۳۴۳ در اردیبهشت ماه سال ۱۳۵۸ لغو شد.

انتهای پیام/