دوقطبی سازی، حاصل امروز و دیروز نیست. این ریشه ای به درازنای تاریخ دارد که معمولاً وقتی حاکمیت ها و مردم با خواست همدیگر همگام و هماهنگ نباشند این دوگانگی شکل می گیرد و تقابل به اشکال مختلف رخ می دهد.
در عصر جدید، هویت سیّال را هرگز نمی توان در یکجا متوقف نمود و برای آن یک نسخه مشخص و طولانی پیچید.
در جهان امروز دیگر نمی توان ذهن افراد را براحتی و جمعی کنترل کرد. آن حاکمیت و جریانی قوی تر است که فکری جدید و نو در جامعه ی متنوع ترویج دهد اما این نیز دائمی نیست و مدت ماندگاری طولانی ندارد چون مراجع هویتی، متکثر بوده و بسرعت افراد را تحت تاثیر خود قرار می دهند اما با اینحال در ایران شاید قضیه قدری فرق دارد و با برنامه ریزی صحیح، جامعه را می توان به سمت و سویی سوق داد تا کمتر دچار دوگانگی و پریشانیِ فکری فرهنگی شود. سرزمین ایران با وجود رنج ها، خاستگاه جشنها با عناوین گوناگون بوده است. ایرانیان ذهن و نگاه تاریخی ویژه ای دارند و هر اقلیم برای صیقل روح و روانش از گذشته تاریخی، میراثی برداشته تا دچار رخوت و سستی در جهان هستی نشود، مضافاً اینکه هویت و فرهنگش مختص خودش بوده نه وارداتی. اما به تدریج با سیل بنیان افکن تهاجمات فرهنگ غربی؛ با وجود مقاومتها، به تدریج و نرم نرمک شاهد نفوذ و رخنه فرهنگ غربی از نوع مخرب آن با نشانه های بی حیایی یا بی عفتی به عنوان دروازه ورود برای ضربه زدن به روح ایرانی و گسست خانواده ها هستیم و از زن؛ نماد مثبت هویتی تاریخ ایران، به عنوان مهمترین و اصلی ترین ابزار برای تقابل هویتی در آیین ها و جشن ها، به منظور ترویج و تثبیت گفتمان خود استفاده می کنند.
وقتی به رد پای زن در گذشته ایران و ایرانیان نگاه می کنیم در تمام جشن ها و نمادها، قداست خاصی داشته است اما در عصر مدرنیته با تفکراتی که هیچگونه سنخیتی با هویت و فرهنگ بومی ایرانیان ندارد، زن به تدریج ابزاری می شود برای دو قطبی سازی در جامعه. بدن نمایی زنان در جشن ها با نگاهی جنسی و سیاسی، مورد توجه قرار میگیرد.
غرب به خوبی می داند راه نفوذ در چنین فرهنگ هایی که زن محور است نه موشک است و نه چیز دیگر، فقط تغییر نگرش و کنترل اذهان دختران است که آنها را محصور تفکر خود با اهداف خاص سیاسی و استعمارگونه می کند.
باید توجه داشت که در جهت تقابل بین مردم و حاکمیت و دو قطبی سازی برای گسست اجتماعی، نیاز به هویت سازی جعلی است. در جامعه ی ایران حتی قبل از ورود اسلام، عفت و حیا دارای اهمیت و جایگاه ویژه بوده است، اما برای اینکه زن را دستمایه اهداف شوم خود قرار دهند، اینگونه به زنان القاء میکنند که همه گرفتاری آنها در تفکر ایرانی اسلامی است در حالی که فرهنگ اصیل ایرانی اسلامی برای زنان همواره ارج و ارزش بالایی قائل بوده است.
جشنواره با نام غربیِ فستیوال، توسط برخی گفتمانها و جریانات سیاسی در داخل و خارج، گاهاً بهانه ای است که برخی زنان را به عنوان ابزاری برای اهدافشان و رخنه فرهنگی مورد سوء استفاده قرار دهند و گرنه هیچ عقل سلیمی نباید مخالف جشن و شادی باشد زیرا که لازمه هر جامعه ای است. اما نکته تاسف بار این است که در این جشن ها دیگر مانند سابق زنان با پوشش عرفی و محلی، کمتر حضور دارند و افراد غیربومیِ هنجار شکن و گاهاً حتی سازمان یافته، برای ایجاد دو قطبی سازی در آن جشن ها حرکاتی دور از شان و منزلت زن ایرانی انجام می دهند تا به هدف نهایی شان که همان تحت فشار گذاشتن حاکمیت و تغییر گفتمانی که هیچ سنخیتی با فرهنگ ایرانی اسلامی ندارد، برسند.
باید توجه داشت در چنین شرایطی که تقابل آشکار شکل میگیرد، اگرچه ارائه دادن راهکار، سخت و دشوار می شود اما باید دانست که در گام اول اگر برخورد خشن و سختگیرانه نسبت به اصل جشن ها( کوچه بوشهر، نوروز و…) صورت بگیرد و مانعی ایجاد شود، نه تنها این جشن ها از مسیر اصلی خارج می شوند بلکه سالیان بعد حتی به عنوان نماد بارز و عینی تر تقابل با حاکمیت به همگان معرفی می شوند و دیگر نمی توان اقدام خاصی انجام داد زیرا اندیشه با نمادهایش قابل کنترل نیست و مانند آتش زیر خاکستر و در جایی دیگر شاید نه یک سال بلکه نیم قرن بعد خود را نشان دهد لذا این جشنواره ها اگر طبق آیین های اصیل و فرهنگ بومی برگزار شوند به عنوان فرصتی برای ایران و عامل همبستگی و نشاط اجتماعی محسوب می گردند.
در آخر باید گفت متغیرهای مختلف اقتصادی تا فرهنگی، در امر سیاسی شدن جشنها تأثیرگذار هستند و با فضای مجازی، این روندها تشدید شده و اگر برای این موضوع چاره اندیشی نشود؛ در آینده ای نه چندان دور، این جشنها با عناوینی گوناگون در تمام وسعت ایران برگزار می شوند و از کارکرد فرهنگی اجتماعی خود دور خواهند شد لذا نیاز است متولیانِ امر، متوجه این مسائل حساس و مهم باشند و ناخواسته زمینه های تقابل بین هویت ایرانی و اسلامی را فراهم نکنند و با برنامه ریزی و مدیریت صحیح و کارگشا در راستای تقویت و ارتقاء هویت ملی، اقدامات فرهنگیِ موثری صورت گیرد.
انتهای پیام/
- نویسنده : دکتر علی جعفری(پژوهشگر تاریخ )
- منبع خبر : مژده خبر
Monday, 4 August , 2025