این مسئله، به‌ویژه در شرایط اجتماعی و اقتصادی فعلی ایران، اهمیت بیشتری پیدا کرده است. چند عامل می‌تواند در این رفتار نقش داشته باشد:

۱. کاهش اعتماد به رسانه های رسمی – یکی از دلایل مهم، کاهش اعتماد عمومی به رسانه‌های رسمی و نبود شفافیت اطلاعاتی است. بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند اخبار را از شبکه‌های اجتماعی دریافت کنند، حتی اگر منابع آن نامشخص باشد.
۲. احساس اضطراب و ناامنی – در شرایطی که نوسانات اقتصادی، مشکلات معیشتی، و بی‌ثباتی اجتماعی افزایش می‌یابد، مردم بیشتر به دنبال اخبار فوری و هشداردهنده هستند. این احساس اضطرار باعث می‌شود که افراد بدون بررسی صحت اخبار، آن‌ها را منتشر کنند.
۳. رشد فضای مجازی و تأثیرگذاری افراد در آن – با گسترش پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی، برخی افراد تمایل دارند خود را به‌عنوان منبع اطلاعاتی معتبر نشان دهند. انتشار اخبار داغ، حتی اگر تأییدنشده باشد، به آن‌ها حس قدرت و نفوذ می‌دهد.
۴. تأثیر باورها و خط فکری شخصی – در برخی موارد، افراد اخبار را نه به‌خاطر درستی آن، بلکه برای تقویت دیدگاه شخصی یا گروهی خود منتشر می‌کنند. این مسئله در موضوعات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی پررنگ‌تر می‌شود.
۵. کمبود سواد رسانه‌ای و نبود دسترسی به منابع قابل‌اعتماد – بسیاری از کاربران مهارت تشخیص اخبار جعلی را ندارند یا در شرایطی قرار دارند که امکان دسترسی سریع به منابع رسمی و معتبر برای آن‌ها فراهم نیست.
۶. احساس ناتوانی در تأثیرگذاری بر واقعیت – در شرایطی که تغییرات اقتصادی و اجتماعی خارج از کنترل فردی به نظر می‌رسند، انتشار اخبار و تحلیل‌های شخصی، نوعی واکنش روانی برای درک بهتر اوضاع و کاهش احساس ناتوانی است.

 چه باید کرد؟

افزایش آگاهی رسانه‌ای – کانالها و گروه‌ها می‌توانند با ارائه مطالب آموزشی و مقایسه اخبار از منابع مختلف، اعضا را تشویق کنند که پیش از انتشار، صحت اخبار را بررسی کنند.

ایجاد فرهنگ گفت‌وگو و تحلیل اخبار – به‌جای بازنشر بی‌چون‌وچرا، باید فضای بحث‌های منطقی و مبتنی بر استدلال را تقویت کرد.

تشویق به مسئولیت‌پذیری در انتشار محتوا – یادآوری اینکه انتشار اخبار جعلی می‌تواند باعث تشویش اذهان عمومی و آسیب به جامعه شود، می‌تواند در کاهش این رفتار مؤثر باشد.

دسترسی راحت‌تر به اطلاعات رسمی و شفاف – اگر منابع رسمی اطلاعات را به‌موقع و با شفافیت ارائه دهند، مردم کمتر به اخبار غیررسمی و نادرست متکی خواهند شد.

در مجموع، افزایش اعتماد عمومی، بهبود اطلاع‌رسانی، و ارتقای سواد رسانه‌ای، کلید کاهش انتشار اخبار نادرست در فضای مجازی است.

انتهای پیام/