۵ اسفند ۱۴۰۰ روزی است که روسیه بنا به دلایلی پیدا و پنهان تهاجم نظامی خود به اکراین را آغاز کرد. عملیاتی برق‌آسا، سنگین و منظم که می‌رفت کیف را تسخیر و کشور اکراین را ساقط کند. اما روال جنگ آنگونه که باید پیش نرفت و امروز روسیه پس از دو سال و نیم در شرق اکراین زمنیگیر شده و حتی در مقابل دیدگان متعجب دنیا در داخل خاک خود با اکراین درگیر منازعه است.

پرداختن به علل آغاز این جنگ مطلبی مهم است که در جای خود نه تنها خالی از لطف نیست بلکه پر از عبرت‌های تاریخی است. بررسی جوانب سیاسی، اقتصادی و فرهنگی-اجتماعی رخداد جنگ روسیه و اکراین نیز همین گونه است. لیکن هدف این مطلب اشاره‌ای به سرگشتگی استراتژیک روسیه در مسئله اکراین از منظر نظامی است.

علت سرگشتگی روسیه را باید در اهداف این جنگ جست؛ آیا هدف از آغاز این نبرد سقوط دولت غربگرای اکراین بود؟ گرفتن خاک اکراین و ضمیمه آن به کشور روسیه بود؟ گرفتن مناطق روس‌تبار بود؟ دور کردن ناتو از مرزهای روسیه بود؟

اگر هدف روسیه سقوط دولت غربگرای اکراین و یا سقوط کیف بود این هدف در سایه اشتباه سیاسی و نظامی روسیه محقق نگردید.
روسیه در روزهای آغازین نبرد نیروهای ویژه و چترباز خود را در فرودگاه گوستومل -در فاصله حدودا ۲۰ کیلومتری کیف پایتخت اکراین- پیاده کرد. ارتش اکراین زیر حملات دقیق هوایی روسیه به اهداف نظامی اکراین عملا سرکوب شده بود و با تک بعدی کیف سقوط می‌کرد. از نظر نظامی زمان طلایی برای عملیات موفق و خروج از منطقه نیروهای ویژه و چترباز چند ساعت و نهایتا چند روز است. زیرا عملیات در عمق زمین دشمن بدون عقبه و پشتیبانی تنها به معنای کشتار نیروی عمل کننده است.
اما در میان حیرت کارشناسان نظامی، نیروهای مستقر در گوستومل بدون تحرکی خاص منطقه را پس از روزها فشار نظامی ارتش اکراین -که اکنون پس از چند روز توان خود را بازیابی کرده بود- ترک کردند و سقوط کیف و سقوط دولت غربگرای اکراین ممکن نشد. شاید این اولین اشتباه روسیه در اکراین بود که عملیات نظامی کوتاه مدتی را به نبردی فرسایشی و بلندمدت تبدیل کرد.

چنانچه هدف تسخیر و ضمیمه کردن مناطق روس‌تبار به خاک روسیه بود، تهاجم روسیه لاجرم باید تا پشت رود دنیپر ادامه پیدا می‌کرد. این هدف و هدف دیگر یعنی تسخیر شرق اکراین خروجی نظامی یکسانی دارند. اکراین و به‌طور کلی شرق اروپا فاقد عارضه طبیعی جغرافیایی است. تثبیت منطقه از نظر نظامی تنها با رسیدن ارتش روسیه به رود دنیپر که از میانه اکراین عبور می‌کند و اکراین و اروپا را به دو نیم تقسیم می‌کند ممکن است. توقف روسیه در هر نقطه‌ای در شرق اکراین غیر از پشت رود دنیپر تنها به معنای ایستادن در میانه یک جنگ پارتیزانی طولانی مدت بود. متوقف شدن ارتش روسیه و حتی عقب‌نشینی پس از پیشروی اولیه اشتباه نظامی دیگر روسیه بود که موجب گرفتار شدن روسیه در یک جنگ فرسایشی شد.

چنانچه هدف روسیه تسخیر کامل اکراین و ضمیمه کردن آن به خاک روسیه بود -که به نظر نمی‌رسد این هدف روسیه بوده باشد- باید ابتدا راه‌های کمک نظامی امریکا و ناتو به اکراین را قطع می‌کرد. این موضوع به این معناست که روسیه باید از جدار مرزی اکراین با همسایگان اکراین پیشروی می‌کرد و کل اکراین را محاصره می‌کرد. تنها با این استراتژی خط لجستیک غرب به اکراین قطع میشد و اکراین که ارتش آن سرکوب شده بود سقوط می‌کرد.

واقعیت امر این است که درگیری روسیه در یک نبرد فرسایشی که توان اقتصادی، نظامی و انسانی آنرا تحلیل ببرد مطلوب امریکا و غرب است و روسیه دقیقا در همین دام گرفتار شده است. عملیات نظامی که می‌رفت در زمانی کوتاه با تحقق اهداف خود به اتمام برسد اکنون بیش از دو سال و نیم است بی وقفه ادامه دارد و حتی به خاک روسیه کشیده شده است.
امریکا و ناتو با تزریق مداوم مزدورهای چند ملیتی، پول، سلاح و مهمات، آموزش و راهبری ارتش اکراین و کمک‌های وسیع اطلاعاتی و عملیاتی روسیه را درگیر یک جنگ طولانی و بدون چشم‌انداز از پایان کرده‌اند.
بازنده اصلی این نبرد اکراین است که وضع و وجود آن برای غرب اهمیتی ندارد و نصیبی جز خاکستر، مرگ و ناامنی نخواهد داشت. روسیه نیز توانایی اقتصادی، نظامی و انسانی خود را از دست می‌دهد. امریکا علی‌رقم هزینه‌های مالی و تسلیحاتی به این نبرد به‌عنوان اهرمی برای توقف رشد روسیه نگاه می‌کند.

در آخر باید گفت روسیه همچنان در مسئله اکراین دچار سرگشتگی است و دست به اقدام نظامی منطقی برای پایان نبرد نمی‌زند. اما در مقابل جبهه غربی دقیقا اهداف خود را می‌داند و متحد و با برنامه در تلاش برای تحقق آن است.
زورآزمایی روسیه و غرب در اکراین درسی تاریخی و عبرت انگیز دارد که هر طرفی یا نباید وارد هیچ نبردی شود یا در صورت ورود باید برای تحقق اهداف خود تلاش کند و از میانه راه باز نگردد.

مژده خبر: لطفاً در مورد این مطلب ما را از نظرات خود بهره‌مند سازید.

ادامه دارد