بر همین مبنا موسسات، شرکت ها، سازمان ها، نهادها و وزارتخانه ها در قبال عملکرد خود باید پاسخگو باشند. خبرنگار به عنوان نماینده افکار عمومی حق دارد درباره مسئولیت حقوقی افراد سوال کند. او حق دارد بر گردش مالی مدیران نظارت نماید. رفتار مدیران دولتی، قضات و شهروندان در زیر ذره بین افکار عمومی قرار می گیرد. چند سال پیش خبری از سوئد منتشر شد که نخست وزیر این کشور اتومبیل اداری را در اختیار همسرش قرار داده است و او به خاطر این تخلف از مردم عذرخواهی کرد!! رسانه و خبرنگار بر ساعات آمد و رفت، بر نحوه پاسخگویی به مراجعین، به جلسات، به پرداختها و دریافتها نظارت کرده گزارش تهیه می کند. حیطه کاری خبرنگاران فقط انعکاس رویدادهای یک موسسه دولتی نیست. بلکه یک رسانه می تواند به نقد عملکرد مدیران بپردازد و رفتار مدیران دولتی و حکومتی را مراقبت نماید.
فساد از کجا نشأت می‌گیرد؟!
مقوله فساد قطعاً در بین توده مردم صورت نمی گیرد. کشاورزان، کارگران، معلمان، دانشجویان و دانش آموزان که اکثریت مردم ایران را تشکیل می دهند به زندگی روزمره خود مشغولند. مشکلات معیشتی و زندگی به قدری زیاد است که آحاد مردم اگر بتوانند سلامت باشند و نیازمند به کسی نباشند و از آزادیهای مشروع برخوردار باشند، رضایت نسبی دارند. البته همگی نگرانیهای نسل آینده، اشتغال و پیشرفت کشور را دارند، اما مقوله فساد در این حوزه تعریف نمی شود. آحاد مردم نه قدرتی دارند تا با آن قدرت به بیت المال تعرض کنند و نه اختیاراتی به آنها داده شده است تا از آن اختیارات سوء استفاده کنند و نه دسترسی به خزانه و بیت المال دارند تا بتوانند مال اندوزی کنند. پس فساد را باید جای دیگری جستجو کرد. در نظام اسلامی مردم افرادی را به عنوان امین انتخاب می کنند تا این افراد بتوانند با رعایت قوانین، توسعه و پیشرفت همراه با آسایش نسبی و سلامت جامعه را فراهم کنند. این افراد پاسداران آزادی و حرمت آحاد جامعه هستند. آنها   امانتداران مردم بوده و به دلیل همین خدمت، مردم به آنها اختیار و امکان داده اند. بر اساس قانون برای خدمت این افراد حقوقی تعیین شده است که شخص در چهارچوب وظایف خود باید انجام وظیفه کند و از حقوق مادی بهره مند باشند.
همه فسادها ناشی از تصرف و سوء استفاده مالی نیست بلکه سوء استفاده از مقام و جایگاه در حاکمیت نیز می تواند فساد ایجاد کند، از همین جا نقش رسانه شروع می شود. خبرنگار در نحوه زندگی شخصی افراد تجسس و تفحص   نمی کند و به میزان دارایی افراد کاری ندارد، بلکه از مدیر و قاضی و شهردار و مدیرعامل شرکت سؤال می کند که نسبت به وظایف خود چگونه عمل کرده است. آغاز هر مفسده ای با ظلم به حقوق دیگران شروع می شود، یک خبرنگار در حقیقت از حقوق ملت سؤال می کند.
این ظلم می تواند در استخدام و بورسیه کردن افرادی که اهل نیستند صورت بگیرد، یا در انعقاد قراردادی ظاهر شود، این ظلم در جابجایی وجهی به نفع ذینفع می تواند اتفاق بیفتد، این ظلم می تواند به سبب زندانی کردن شخص و یا آزادی شخص دیگری انجام شود. آغاز فساد در جابجایی حق است. لذا خبرنگار حرفه ای از حق سؤال می کند.
چرا افراد فاسد از رسانه هراس دارند؟
افراد فاسد آدم‌های تیزهوش و زرنگی هستند. از یک شأن اجتماعی برخوردارند، تظاهر به تدین می کنند، خود را دوستدار مردم معرفی می کنند، ساده زیست ظاهر می شوند، مال دنیا را چرک دست می دانند ولی از پاداش پانصد میلیون تومانی بدشان نمی آید و حقوق دریافتی ماهی ۶۸ میلیون تومان را قانونی می دانند، این افراد با اشرافی که به قانون دارند راههای قانونی را به خوبی حفظ هستند و اسناد و مدارک را به درستی تنظیم می کنند و برای دریافت رشوه و زیرمیزی عجله ندارند، از خود سندی به جای نمی گذارند و معمولاً در یک شبکه عمل می کنند، از مدیریتهای بالاتر و پائینتر به همه می رسند و همه را در این حرکت شریک می کنند.
معمولاً وجوهی را که می گیرند برای مقاصد خیرخواهانه است؟! پس به لحاظ چهارچوبهای قانونی تخلفی صورت نمی‌گیرد تا شما از او بازجویی کنید. در یک بانک، شهرداری یا دستگاهی که موافقت اصولی می دهد همه مراحل قانونی «ظاهراً» رعایت می‌گردد. به حسب ظاهر همه چیز منطبق با آئیننامه است. پس سازوکارهای رسمی نمی توانند فساد را کشف کنند و بر فرض کشف فساد خود بخشی از آن به حساب می آیند. افرادی که به عنوان کارگزار فساد می کنند آنقدر نفوذ دارند تا دستگاههای نظارتی را فلج کنند اما رسانه و خبرنگار به دلیل میثاقی که با مردم دارد هیچگاه در این مناسبات و محاسبات گرفتار نمی شود. آنها مصمم اند تا ظلم را معرفی کنند، زشتی رشوه و رانت را نشان دهند، آنها نیازمندانی هستند که حاضر نیستند برای نیازشان از کار حرفه ای دست بردارند. بارها تهدید و تطمیع  می شوند باز هم ادامه    می دهند. آنها در برابر تعرض به بیت المال و در برابر سوء استفاده از قدرت و اختیار، حساس هستند. لذا بهترین وسیله برای مبارزه با فساد خبرنگاران و رسانه های مستقلند. این رسالت در زمان‌هایی به عهده دانشجویان بود. دانشجویان سال‌های قبل از
انقلاب و دهه ۶۰ دارای این ویژگی بودند. عدالتخواهی در دانشجویان موج می‌زد، آنها می‌گفتند کنار این برج‌ها و ویلاها و تمکن‌ها و زور و زرها حتماً حقوق عده‌ای پایمال شده است. آن‌ها فریاد می‌زدند و بر اثر فریاد آن‌ها کمتر کسی جرأت می‌کرد تا هر روز بر مال و منال خود بیفزاید و مردم را خار و خاشاک بداند و آنها را مشتی بزغاله خطاب کند. اما حیف که آن سبو بشکست و آن پیمانه ریخت.
و امروز  یک رسانه، یک خبرنگار با تعهد خود، باز هم می تواند بنیاد فساد و رشوه را افشاء کند. برای یک مفسد که با تظاهر در پس مردم و خانواده موجه و محترم شده است، سؤالات شفاف و صریح یک خبرنگار بازدارنده است. مفسدین اگر بفهمند که در این خانواده، فرزندان و شهروندان مکان امنی برای آنها وجود ندارد به فساد روی نمی آورند. اگر خبرنگار شجاعی از متهمین پروند‌‌‌ه‌های فعلی همان موقع سؤال می کرد که جابجایی این پول چگونه صورت گرفته است و یا چرا با متهمین این حادثه اینگونه برخورد شده است کار آنها امروز به اینجا نمی رسید. اگر خواهان برچیده شدن فساد، ترک فعل ها و…در جامعه هستیم باید زمینه فعالیت خبرنگاران و رسانه ها و زمینه نقد سازنده را فراهم کنیم.

به امید فردا وفرداهایی بهتر