حکمروایی آب به سیستم های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و اداری موجود اشاره دارد که بر استفاده و مدیریت آب تأثیر می گذارد. اساساً چه کسی، چه زمانی و چگونه به چه آبی می رسد و چه کسی حق آب و خدمات مربوط به آن و مزایای آنها را دارد، مسائلی هستند که در حکمروایی آب مورد توجه قرار می گیرند. به عبارت دیگر حکمروایی آب شامل تدوین، استقرار و اجرای سیاستها، قانونگذاری و نهادهای آب و تبیین نقشها و مسئولیتهای دولت، جامعه مدنی و بخش خصوصی در رابطه با منابع و خدمات آب است.
در سالهای اخیر در جهان تلاشها برای حمایت از حکمروایی مؤثر آب، از جمله از طریق ابتکارات سازمانهای بینالمللی، تشدید شده است. اگرچه این تلاش ها به پیشرفت دانش و ارتقای حکمروایی مؤثرتر کمک کرده اند، اما به طور کامل به پیوندهای حیاتی بین آب، زمین، کشاورزی و امنیت غذایی نپرداخته اند.
از سویی دیگر این تلاش ها ، بر مدیریت هزینه بعد حکمروایی متمرکز بوده و عمدتاً رویکردی بخشی داشته است. همچنین بخش کشاورزی، که ۷۰ درصد کل مصرف آب را در جهان به خود اختصاص می دهد، به طور عادلانه ملزم است تا سهم خود را از آب «مطالعه و بازنگری کند» تا بتواند تولید غذا و امنیت غذایی را تضمین کند، از این رو است که پایداری استفاده از آب کشاورزی به طور فزاینده ای مورد توجه کارشناسان و سیاستگزاران و محققان قرار گرفته است.
در این راستا می توان گفت که چهار بعد اساسی حکمروایی آب عبارتند از:
۱-بعد اجتماعی
توزیع عادلانه منابع و خدمات آب در میان گروه های مختلف اجتماعی و اقتصادی در سکونتگاه های روستایی و شهری و بررسی اثرات آن بر جامعه
۲- بعد اقتصادی
توجه به کارایی در تخصیص و مصرف آب و نقش آب در رشد کلی اقتصادی. کاهش موثر فقر و رشد اقتصادی به شدت به آب و سایر منابع طبیعی بستگی دارد. در این زمینه نقش ساختارهای حاکمیتی قدرتمند حائز اهمیت است.
۳-بعد سیاسی
پاسخگویی و همچنین فراهم سازی حقوق و فرصت های برابر برای ذینفعان آب جهت مشارکت آنها در فرآیندهای تصمیم گیری آگاهانه تر. مشارکت مؤثرتر شهروندان معمولاً به حاشیه رانده شده مانند مردم نسبتا فقیر و روستاییان وکشاورزان و حاشیه نشینان و به رسمیت شناخته شدن آنها به عنوان ذی نفعان قانونی در تصمیم گیری های مرتبط با آب، نتایج مثبتی را از نظر سیاسی به همراه خواهد داشت.
۴- بعد محیطی
استفاده پایدار از آب و خدمات اکوسیستمی مرتبط. جریان کافی آب با کیفیت مناسب برای حفظ عملکرد اکوسیستم و خدماتی که بر اساس آنها ساخته می شود، حیاتی است. متأسفانه کیفیت آب در بسیاری از مناطق به دلیل ناکافی بودن تدابیر حفاظتی در نحوه استفاده از آن توسط کشاورزی فشرده و در مناطق بزرگ شهری و صنعتی رو به کاهش است، هم چنین خشکسالی های گسترده وتغییرات اقلیمی نیز این مساله را تشدید کرده است. بنابراین تنها حکمروایی صحیح آب است که می تواند این معضلات را تا حد قابل توجهی کاهش بخشد.
- نویسنده : عنایت خانمحمدیان
- منبع خبر : مژده خبر
Sunday, 22 December , 2024