کشور مدتی است با بحران بی‌سابقه برق و به تبع آن قطعی‌ مکرر و بی‌برنامه آن مواجه است که کلا زندگی همه مردم را مختل کرده است. همین خود فشار روانی مضاعفی را در کنار فشارهای ناشی از مشکلات معیشتی و افزایش افسارگسیخته قیمت‌ها وارد کرده است؛ تا جایی که تاب‌آوری جامعه در مواجهه با این مشکلات و امید به حل آن‌ها در آینده نزدیک در سایه نبود چشم‌اندازی روشن به سطح نازلی رسیده است.

در این میان، اظهارات عجیب و سخن گفتن از مشکل برق در دیگر کشورها برای توجیه این وضعیت، مثل مشکلات “بی‌سابقه” برق در آمریکا و اروپا، در کنار آشفتگی در مدیریت معضل، فشار روانی واقعه را دو چندان کرده است.

به جای مثال‌های دوردست، کافی است مسئولان نگاهی به حوزه پیرامونی ایران بیندازند و به این پرسش کانونی پاسخ دهند که چرا کشوری مثل مصر با آن وضعیت فشل و ناکارآمد و با جمعیتی بالغ بر یکصد میلیون نفر (۱۵ میلیون بیشتر از ایران) حدود نیمی از برق تولیدی خود را مازاد مصرف دارد و یا عربستان سعودی با جمعیت سی و چهار میلیون نفری بیش از ۷۵ هزار مگاوات برق (۲۰ هزار مگاوات بیشتر از ایران) تولید می‌کند و میزان مصرف شهروندان آن چهار برابر ایرانی‌هاست، اما با کمبود برق مواجه نیست؛ در حالی که ایران با این منابع سرشار دچار چنین کمبودی است؟

فقط دو امارت ابوظبی و دبی کشور هفت امارتِ امارات بیش از ۳۰ هزار مگاوات برق تولید می‌کنند، یعنی این دو امارت با نه میلیون نفر جمعیت بیش از نیمی از برق ایران را تولید می‌کنند.

تاسف‌برانگیزتر اما آنجاست که در حالی که ما در تولید برق با همان سوخت‌های فسیلی با کمبود شدید مواجه هستیم، کشورهای منطقه برای تولید انرژی برق از منابع پاک و تجدیدپذیر در حال رقابت تنگاتنگ هستند. مصر با این وضعیت اقتصادی، حدود ۲۰ درصد از کل تولید ۵۸ هزار مگاواتی خود را از منابع تجدیدپذیر تامین می‌کند و در نظر دارد این میزان را تا سال ۲۰۳۵ به ۴۲ درصد برساند؛ در حالی که سهم ایران از تولید برق از منابع خورشیدی و بادی ۰٫۹ درصد، ۸۰ درصد برق تولید کشور از سوخت‌های فسیلی، ۱۴٫۸ درصد از نیروگاه‌های برق آبی، ۱٫۳ درصد از انرژی اتمی و ۲٫۲ درصد از نیروگاه‌های دیزلی است.

مصر در سال ۲۰۱۹ بزرگ‌ترین پروژه تولید برق از انرژی خورشید را با ظرفیت تولیدی ۱۴۶۵ مگاوات یعنی معادل ۹۰ درصد از انرژی تولیدی از سد عالی راه‌اندازی کرده است و طرح‌های مشابهی را در دست اقدام دارد.

و یا عربستان سعودی بر اساس سند چشم‌انداز ۲۰۳۰ در نظر دارد که انرژی تولیدی از منابع تجدیدپذیر را تا این سال به نزدیک ۵۹ هزار میگاوات یعنی بیشتر از کل تولید برق ایران برساند که ۴۰ هزار مگاوات آن از منابع انرژی خورشیدی است. در حال حاضر هم پروژه‌های عظیمی را برای تولید برق از انرژی خورشید در دست اجرا دارد و درصدد است تا سال ۲۰۳۰ بیش از نیمی از انرژی برق تولید شده از منابع تجدیدپذیر باشد.

و قطر هم با نزدیک به ۳ میلیون نفر جمعیت یک پنجم برق ایران را به میزان ۱۱ هزار مگاوات تولید می‌کند و طرح‌های عظیمی برای تولید بیش از هزار میگاوات از انرژی خورشید در دست اقدام دارد.

امارات نیز سال ۲۰۲۰ با وجود مشکلات ناشی از شیوع کرونا سهم تولید برق از منابع تجدیدپذیر را به ۳۲ درصد رساند و طبق سند چشم انداز ۲۰۵۰ راهبرد تولید برق را بر اساس سهم ۴۴ درصدی انرژی پاک، ۳۸ درصدی از منابع گاز، ۱۲ درصدی از زغال سنگ پاک و ۶ درصدی از انرژی اتمی (با ۵۶۰۰ مگاوات پنج برابر نیروگاه بوشهر) ترسیم کرده است.

در شمال آفریقا نیز مراکش طرح “نور میدلت” برای تولید برق از انرژی خورشید را در سال ۲۰۱۹ با ظرفیت تولید ۲ هزار مگاوات کلید زد.

اما در ایران
هنوز ۸۰ درصد از برق از منابع قدیمی فسیلی تولید می‌شود و با که یک سرزمین خشک و نیمه خشک بوده و در وضعیت فعلی با تنش آبی و در آینده نزدیک با بحران آبی مواجه خواهد شد، اما حدود ۱۵ درصد از برق تولیدی از منابع آبی است؛ در حالی که از سال‌ها قبل پر واضح بود که با این وضعیت آبی، تامین این مقدار برق با مشکل جدی مواجه خواهد بود. در مقابل، در عین حال که کویر با آن موقعیت جغرافیایی مناسب در مرکز ایران جزو گرم‌ترین مناطق جهان است و از ظرفیت بسیار عظیمی برای تولید برق از انرژی خورشیدی برخوردار است، کاملا مغفول مانده است.