اربعین، به عنوان یکی از بزرگ‌ترین تجمعات معنوی و مذهبی، در هر سال توجه میلیون‌ها مسلمان را به خود جلب می‌کند. این رویداد خاص که به زیارت امام حسین(ع) در کربلا مربوط می‌شود، در عین حال برای بسیاری از کسانی که به دلایل مختلف نتوانسته‌اند در این سفر معنوی شرکت کنند، مفهومی عمیق و روحانی دارد. به همین مناسبت ایسنا با حجت الاسلام محمد حائری شیرازی، استاد حوزه و دانشگاه و پژوهشگر قرآن و حدیث، به گفت‌وگو پرداخته است، که مشروح این مصاحبه را در ادامه می‌خوانید:

ایسنا: پیاده‌روی اربعین به چه معناست و چگونه می‌تواند برای کسانی که قادر به حضور فیزیکی در کربلا نیستند، تجربه‌ای معنوی باشد؟

پیاده‌روی اربعین، به معنای واقعی کلمه، یک سفر معنوی و روحانی است. در این ایام، میلیون‌ها نفر با قلبی مملو از عشق و ارادت به امام حسین(ع)، به سوی کربلا می‌روند. اما این سفر فقط به جسم محدود نمی‌شود؛ بلکه سفری است به عمق روح و قلب. برای کسانی که به دلایل مختلف نمی‌توانند در این زیارت شرکت کنند، همچنان امکان دارد که این تجربه را از راه دور حس کنند.

امام صادق(ع) در حدیثی فرمودند:

«مَنْ زَارَ الْحُسَیْنَ مِنْ شِیعَتِنَا لَمْ یَرْجِعْ حَتَّی یُغْفَرَ لَهُ کُلُّ ذَنْبٍ وَ یُکْتَبَ لَهُ بِکُلِّ خُطْوَهٍ خَطَاهَا وَ کُلِّ یَدٍ رَفَعَتْهَا دَابَّتُهُ أَلْفُ حَسَنَهٍ وَ مُحِیَ عَنْهُ أَلْفُ سَیِّئَهٍ وَ تُرْفَعُ لَهُ أَلْفُ دَرَجَهٍ؛ کسی که از شیعیان ما بوده و حسین علیه‌السلام را زیارت کند، از زیارت برنگشته مگر آنکه تمام گناهانش آمرزیده می‌شود و برای هر قدمی که برمی‌دارد و هر دستی که بالا می‌رود و اسبش را حرکت داده و می‌راند، هزار حسنه ثبت شده و هزار گناه محو گشته و هزار درجه مرتبه‌اش بالا می‌رود.»

در حدیثی دیگر امام صادق(ع) خطاب به سدیر می‌فرماید:

«ای سَدیر! قبر حسین(ع) را در هر روز، زیارت میکنی؟». گفتم: فدایت شوم، نه! فرمود: «چه قدر جفاکارید!». فرمود: چه می ‌شود ای سَدیر که قبر حسین علیه السلام را در هر هفته، پنج بار و در هر روز، یک بار، زیارت کنی؟». گفتم: فدایت شوم! میان ما و او فرسنگ‌ها راه است. امام به من فرمود: «به بالای بام خانه‌ات برو سپس به راست و چپ، توجّه کن و آن گاه، سرت را به سوی آسمان، بالا ببر و به سوی قبر حسین علیه السلام رو کن و بگو:” السَّلامُ عَلَیکَ یا أبا عَبدِ اللّهِ، السَّلامُ عَلَیکَ و رَحمَهُ اللّهِ و بَرَکاتُهُ: سلام بر تو، ای ابا عبد اللّه! سلام و رحمت و برکات خدا بر تو باد!”. برایت، یک زیارت نوشته می‌شود و این زیارت، معادل‌ یک حج و عمره است.»

این حدیث نشان می‌دهد که پیاده‌روی و زیارت اربعین، حتی اگر از دور نیز انجام شود، باز هم بر روح و دل تاثیرگذار است. هر لحظه‌ای که با عشق و ارادت به حسین(ع) همراه باشد، بخشی از این تجربه معنوی محسوب می‌شود.

ایسنا: با توجه به این که بسیاری از افراد نمی‌توانند به کربلا بروند، چگونه می‌توانند از معنویت این سفر بهره‌مند شوند؟

کسانی که به کربلا نمی‌روند، می‌توانند از طریق توجه به عشق و ارادت به امام حسین(ع) و نیت خالصانه، به نوعی در این سفر معنوی شریک شوند. انجام مراسم‌های مذهبی در خانه، دعای مخصوص اربعین، و همچنین تجلیل از یاد امام حسین(ع) می‌تواند به نوعی هم‌نوا با پیاده‌روی اربعین باشد. این افراد می‌توانند از طریق ارتقای روحیه معنوی خود و پیوستن به جوشش روحانی این ایام، ارتباطی عمیق با کربلا برقرار کنند.

ایسنا: آیا این تجربه معنوی از دور، به واقع می‌تواند به اندازه حضور فیزیکی در کربلا موثر باشد؟

بدون شک، حضور فیزیکی در کربلا بر قوت تجربه معنوی تاثیرگذار است، اما این بدان معنا نیست که تجربه معنوی از دور، کمتر ارزشمند است. در حقیقت، هر چقدر که دل با عشق و ارادت به امام حسین(ع) همراه باشد، این ارتباط و تجربه معنوی می‌تواند به شدت تاثیرگذار باشد.

حضور در کربلا یک تجلی عینی از عشق به اهل بیت است، ولی دل‌های پر از محبت و نیت‌های خالصانه نیز می‌توانند با این عشق پیوند عمیق برقرار کنند. همانگونه که در فرمایش امام صادق دیدیم، ثواب زیارت از راه دور امام حسین(ع)، یک حج و عمره است.

ایسنا: چه پیام‌هایی از پیاده‌روی اربعین می‌توان برای کسانی که از دور این سفر را تجربه می‌کنند، استخراج کرد؟

پیاده‌روی اربعین پیام‌هایی از اتحاد، عشق، و وفاداری به اصول عالی انسانی و مذهبی را به همراه دارد. برای کسانی که از دور به این سفر معنوی نگاه می‌کنند، این پیام‌ها شامل تقویت ارادت به امام حسین(ع)، جستجوی مغفرت و خودسازی، همچنین پیوستن به جریان معنوی این ایام است. پیاده‌روی اربعین فرصتی است برای بازنگری به اصول معنوی و تجدید عهد با اهداف عالی انسانی.