جعفر جعفری/ مژده خبر- فخرالدین دوست محمد هنرمند کارتونیست کرمانشاهی در گفت‌وگو با خبرنگار مژده خبر از زندگی خود و دغدغه هایش در زندگی گفت وار متولیان هنر و فرهنگ ونیز مسئولان رسیدگی به وضعیت سخت زندگی هنرمندان را خواستار شد این گفت و گوی اختصاصی ومفصل را باهم می خوانیم:

 

ابتدا مختصری از بیوگرافی خود برای مخاطبان ما بگویید؟

فخرالدین دوست محمد هستم متولد ۱ دیماه ۱۳۵۵ به روایت شناسامه روستای خسرو آباد و به روایت شاهدان عینی مطمئن قصر شیرین هستم. سال های ابتدایی را در دبستان ابوذر شهرستانی و دوم و سوم را در دبستان شهید مطهری فرمانداری و ۴ و ۵ ابتدایی و همچنین مقطع راهنمایی را در دبستان شاهد روبه روی آموزش و پرورش شهرستان اسلام آباد غرب گذراندم. مقطع دبیرستان را هم در دبیرستان های شهید مصدق و پروفسور حسابی گذراندم. سال ۷۵ در مقطع کارشناسی فرش ( طراحی فرش ) دانشکده معماری و هنر دانشگاه کاشان قبول و در سال ۱۳۸۰ هم فارغ التحصیل شدم. در همان مقاطع دبستان و راهنمایی به هنر و کپی کردن پرسوناژهای کارتونی علاقه مند بودم و در بسیاری از مسابقات داخلی مدارس، به دفعات مقام می آوردم . خیلی با جایگاه و ارزش های هنر کاریکاتور آشنایی نداشتم.فقط ناخودآگاه به این مسیر کشیده شدم. سال های بعد با خرید مجلات گل آقا، طنز و کاریکاتور و کیهان کاریکاتور، طنز پارسی، خورجین و… بیشتر آشنا شدم . در دانشگاه کار ادامه پیدا کرد و با شرکت در مسابقات داخلی و خارجی ، همکاری با نشریات داخلی دانشگاه و برگزاری کلاس های آموزش کاریکاتور برای دانشجویان ، قدم در مسیر جدی تری گذاشتم. یادمه برای همایش غیاث الدین جمشید کاشانی تعدادی کار با موضوع نجوم آماده کرده بودم و داخل نمایشگاه هم به شکل حضوری از علاقمندان کاریکاتور چهره می کشیدم. برای اولین بار ، در خانه کاریکاتور تهران آقای مسعود شجاعی طباطبایی مدرس و مدیر این مرکز را ملاقات کردم و این مجموعه کارهای نجوم را نشان دادم. یک جمله برای تلنگر و تشویقم از زبان ایشان کافی بود: « تبریک میگم به جمع کاریکاتوریست های ایران خوش آمدین.».
من کارتون را بدون راهنما، مشاور و حتی دوره آموزشی خاصی به شکل خودجوش و خودآموخته شروع کردم و البته خیلی طول کشید تا نتیجه گرفتم. اما حالا به مدد آموزش هایم و وسایل ارتباطی و ظرفیت شبکه های مجازی و اینترنت، سعی میکنم این دوره طولانی مدت چندین ساله را در ۲۰ جلسه مجازی یا حضوری به هنرجویان آموزش بدم.
با چه انگیزه‌ای به سمت هنر وهنر کاریکاتور آمدید؟
گفتم در شروع کار که شناخت و اطلاعاتی درباره هنر کاریکاتور نداشتم .صرفا تفنن و سرگرمی بود برام. ناخودآگاه در این مسیر قرار گرفتم و حتی کسی هم نبود افق و چشم انداز روشنی از این مسیر به من بده. نیروی درونی بود که منو ترغیب به ادامه راه میکرد. فضای این هنر هم به واسطه مایه های طنز و شوخی در آن و اینکه مردم هم دوست دارند، برای خود من هم جالب بود. در سال های بعد و دانشگاه و در مرحله ی از کار که به واسطه شرکت در مسابقات و جشنواره ها متعدد داخلی و خارجی بایستی روی موضوعات و مفاهیم مختلف کار فکر میکردم و به تولید و خلق ایده می رسیدم ، خیلی برام لذت بخش و مهم شد.

هنردر زندگی شما چه تأثیری داشته؟
هنر کارتون ( کاریکاتورهای مفهومی ) به واسطه فرایند نفکر و اینکه برای تولید و خلق ایده های بکر و نو مجبور به دیدن کار، مطالعه در حوزه های مختلف فرهنگ، ادبیات ، فیلم و… پیگیری و جستجو و کنجکاوی مداوم در ارتباط بارویدادها و مسائل مختلف جهان پیرامون. هستی و ماهیت ساختارشکنانه و اعتراضی و چهارچوب ناپذیر این هنر ، رسیدن به نگاهی متفاوت و جدید نسبت به زندگی و پدیده های مختلف آن ، به وجود امدن نوعی جسارت و بی پروایی در پرداختن به موضوعات مختلف ، رشد و پرورش خلاقیت، رویا پردازی و تخیل در این هنر، همه و همه فاکتورهای مهمی هستند که وقتی بتوانید آنها را به زندگی هم تعمیم دهید و کاربردی کنید ، متوجه تاثیرات عمیق و بی نظیر این هنر در زندگی خواهید شد. طوری که باعث شد من از وادی نویسندگی و سخنرانی و تحلیل فیلم و…. سر در بیاورم.

نگاه مسئولین به هنر کاریکاتور چگونه ارزیابی می‌کنید؟
نگاه مسولین و میزان شناخت آنها از هنر بطور کلی، نگاهی عمیق و تخصصی نیست و اصلا هم نیازی نیست حتما یک مدیر یک موزیسین یا نقاش هم باشد تا بتواند کار فرهنگی کند و یا بستر ساز رشد فرهنگی شود. البته اگه مدیری ، خودش دستی در وادی هنر داشته باشد که عالیه ولی مدیران باید مدیریت کنند و بایستی دارای دید و نگاهی جامع تر و عمیق تر نسبت به مقوله فرهنگ و هنر و تاثیرات و ضرورت پرداختن درست و بهینه به آن ، باشند. شناخت انها نسبت به کاریکاتور هم تنها محدود به ماهیت اعتراضی و افشاگرانه این هنر شده است ، در حالی که شما موضوعی را سراغ ندارین که با قلم کارتونیست، نتوان بیانش کرد. مثل کارهای شاعرانه اردشیر رستمی و کارهای کودکانه و ناب مسعود ضیایی زردخشویی و….. دربسیاری از کشورها و مراکز از این هنر برای بیان و ساماندهی اموری مثل معضلات آب و هوایی، آلوده شدن محیط زیست، کرونا ، جتگ ، صلح و….در قالب مسابقات و نمایشگاه های مختلف استفاده میکنند. در همین خانه کاریکاتور حوزه هنری استان کرمانشاه با کمک هنرمندان کارتونیست به مباحثی مثل ضرورت و اهمیت صنایع دستی ، میراث فرهنگی ، قاچاق کالا، اختلاس و احتکار و نه به گران فروشی و دروغ و تفرقه افکنی، اهداء خون، شهر مناسب برای معلولین بزرگوار، نقش و جایگاه تاثیرگذار زنان و…..در قالب نمایشگاه های مجازی و ورک شاپ های رقابتی بارها و بارها پرداخته شده است. این نشان دهنده ابعاد و گستردگی و ظرفیت بالای این هنر می باشد که می‌تواند به‌عنوان یک اهرم تاثیرگذار در دستان مسئولین و مدیران قرار بگیرد و به ساماندهی و بیان ناهنجاری ها و مشکلات حوزه های مختلف بپردازند.

از عناوین کسب شده بگویید؟
عناوین بین المللی:
۱-کسب جایزه ویژه از ۲۲ مین مسابقه بین المللی نصرالدین هوجا ، ترکیه، سال ۱۳۸۱
۲- دریافت لوح تقدیر از ۱۵ مسابقه بین المللی جمال نادر ترکیه
۳- کسب جایزه H.M از ۱۷ مسابقه بین المللی کاریکاتور دائجون کره جنوبی
۴- کسب جایزه بهترین کارتون از ۱۸ مسابقه بین المللی کاریکاتور دائجون کره جنوبی
۵- کسب لوح افتخار از پنجمین مسابقه بین المللی کاریکاتور طنز لیمیرا، برزیل
۶- کسب دیپلم افتخار از چهارمین مسابقه بین المللی کاریکاتور برایلا ، رومانی، ۲۰۰۹
۷-کسب جایزه بهترین کارتون از بیستمین مسابقه بین المللی دائجون کره جنوبی، ۱۳۹۰
۸- کسب عنوان دوم از پنجمین دوسالانه کاریکاتور de geuse بلژیک، مهرماه۱۳۹۲
۹- کسب عنوان دوم از مسابقه بین المللی جاده ابریشم چین، ۱۳۹۳
۱۰- کسب جایزه ویژه از نهمین مسابقه بین المللی دن کیشوت آلمان -۲۰۱۶/خرداد۹۵
۱۱- برگزیده مسابقه بین المللی کاریکاتور Urziceni 2016 رومانی، ۱۳۹۵
۱۲- کسب عنوان دوم از مسابقه بین المللی کاریکاتورکاکوک کرواسی، آذرماه ۱۳۹۵
۱۳- کسب مدال برنز از ۱۱ مین جشنواره بین المللی حفاظت از محیط زیست چین Beijing 2017
۱۴- کسب جایزه ویژه از جشنواره بین المللی کاریکاتور آموزش صلح برای زنان سوریه ۲۰۱۷

۱۵- کسب جایزه ویژه از مسابقه بین المللی کاریکاتور حفاظت از محیط زیست uccep 2016 چین
۱۶- کسب عنوان اول بخش cartoon 13 مین مسابقه بین المللی limeira برزیل ۲۰۱۷-دیماه ۹۶
۱۷- کسب لوح افتخار از ۱۷ مسابقه بین المللی کارتون سوریه ۲۰۲۱ با موضوع عشق- اسفند ۱۳۹۹
۱۸- کسب لوح تقدیر از از ۴ مسابقه بین المللی کارتون beavers Laugh2021 « خنده سگ آبی » اکراین
۱۹- کسب جایزه ویژه ( پلاک+ دیپلم افتخار ) از ۱۶ جشنواره بین المللی کارتون شهر تاریخی سولین کرواسی ۲۰۲۱
۲۰- کسب دیپلم افتخار از اولین مسابقه بین المللی کارتون لوتوس مصر ۲۰۲۲

پیام شما به مخاطبان آین هنر؟
مخاطبین عزیز برای درک و دریافت معانی و مفاهیم نهفته در کارتون مفهومی بایستی دارای اطلاعات و مطالعات در زمینه های اقتصادی، فرهنگ، ادبیات، اسطوره شناسی، جامعه شناسی، سیاست و….. باشند و همچنین با جایگاه و اهمیت نماد ها و نشانه ها در این هنر آشنایی لازم را داشته باشند تا بتوانند با آثار تولید شده در این زمینه ارتباط بهتر و دقیق تری پیدا کنند. در غیر اینصورت فرایند ارتباط و تعبیر و تفسیر توسط مخاطبین به درستی صورت نخواهد گرفت و منظور و نظر هنرمند نیز به درستی منتقل نخواهد شد.
پیام شما به علاقه‌مندانی که قصد دارند به سمت کاریکاتور بیایند؟
اولین نکته اینکه برای حصول و نتیجه گیری بهتر در این کار، حتما آموزش های درست را نزد افراد با تجربه و صاحب نظر در این کار کسب نمایند. خانه کاریکاتور و تصویرسازی حوزه هنری استان کرمانشاه، سالیان سال است که در این زمینه به رشد و پرورش استعداد های علاقمند می پردازد .بنابراین راهی مطمئن و امنی است تا علاقمندان دوره های آموزشی این هنر را در کنار مشاوره رایگان برای کاربردی نمودن و به نتیجه رساندن این هنر در زندگی ، به این مرکز مراجعه نمایند و ضمن عضویت در این مرکز از کارگاه های هفتگی آن استفاده نمایند. کسانی که تمایل دارند و علاقمند به این هنر هستند ، بایستی دارای مهارت طراحی پایه، اهل مطالعه، کمی خلاقیت، کمی شوخ طبعی و به میزان زیادی عشق سوزان به کار و صبر و حوصله باشند تا در نهایت بتوانند به عنوان طراح شخصیت با گروه های بازی های رایانه ای ، انیمیشن، کارتونیست، تصویرسازی کتاب، شرکت در مسابقات داخلی و خارجی، نمایشگاه ها و….. به فعالیت حرفه ای خود ادامه دهند.
کاریکاتور وبیان مشکلات جامعه؟

 

یکی از خصوصیات بارز و مشهود هنر کاریکاتور، ماهیت اعتراضی ، افشاگرانه و بیان گری جسورانه ای موضوعات مختلف می باشد که اگه با زبان رسمی و جدی بخواهید بیان کنید ممکنه مشکلات زیادی برای شما ایجاد کند. اما وقتی با زبان طنز و شوخی و کنایه آمیز همان موضوعات را بیان میکنید، مردم و مسولین استقبال میکنند. کاری که آقای صابری فومنی ( گل آقا ) با انتشار مجلات هفتگی، ماهیانه گل آقا بعنوان شروع کننده کاریکاتورهای مطبوعاتی و …. توانست به خوبی به مسائل مختلف و حتی خطوط قرمز بپردازد. کاری که دلقک ها در دربار پادشاهان ظالم و مستبد انجام میدادند نیز همین بود. که با زبان طنز و شوخی و سرگرم کردن پادشاه، او را از تصمیم گیری های خشن و عجولانه منصرف میکردند. اصلا این روحیه طنز و شوخ طبعی ایرانیان در تمام دوران ها باعث شده تا الان در

مقابل هجمه ها و تجاوز قوم ها و ……انواع مشکلات دوام بیاورند.
پیام شما به رسانه‌ها ؟
شاخه ای از هنر کاریکاتور تحت عنوان « کاریکاتورهای مطبوعاتی » خود بعنوان یک رسانه ای تاثیرگذار در میان صفحات روزنامه ها و مطبوعات و حتی خبرگزاری ها و…. عمل میکند و در طول دهه ها نقش بسزایی در بیان مشکلات و نابسامانی های مختلف اجتماعی، سیاسی و فرهنگی داشته است. خوب این ظرفیت و این پتانسیل خوب در این هنر، بایستی مورد توجه قرار بگیرد.

جایگاه کاریکاتور در ایران و دراستان را چگونه ارزیابی می کنید؟
هنرمندان کارتونیست ایرانی با حضور فعال و تاثیرگذارشان در رقابت ها و فستیوال های داخل و خارجی ، و وجود مجلات و نشریات مختلفی که در این زمینه منتشر می شوند، و وجود سایت معتبر و جهانی ایران کارتون ، بعلاوه انجمن ها و خانه های کاریکاتور در مراکز مختلف استان ها ، کاریکاتور ایران را تبدیل به قطبی در جهان کرده است. و در استان کرمانشاه نیز از دهه ی قبل با شروع فعالیت خانه کاریکاتور حوزه هنری استان کرمانشاه از سال ۱۳۸۰ تا کنون و برگزاری فعالیت های مختلف منجمله برگزاری دوره های آموزشی، ورک شاپ های تخصصی کاریکاتور، برگزاری نمایشگاه ها، معرفی، جذب و شناسایی هنرمندان و استعداد های متعدد ، کسب عناوین متعدد داخلی و خارجی توسط هنرمندان کارتونیست کرمانشاهی، موید و تایید کننده جایگاه ارزشمند این هنر در میان سایر رشته های هنری استان می باشد.

سخن پایانی؟

بنده عضو نخبگان شاهد و فرزند شهید پاسدار هستم و با رزومه ای که دارم همین الان هم به راحتی می توانم مهاجرت کنم. اما وطنم را دوست دارم و عمری در خدمت رشد، اعتلای فرهنگ و هنر این دیار بودم. اما هنوز مستأجرم. پیام کاملا واضح و روشن است..

 

  • منبع خبر : مژده خبر