انرژی های تجدیدپذیر و تجدیدناپذیر
انرژی تجدیدپذیر چیست:
انرژی تجدید پذیر به آن دسته از منابع انرژی گفته میشود که در مقایسه با منابع فسیلی، به سرعت جایگزین میشوند و تاثیرات مخرب کمتری بر محیط زیست دارند. این منابع به دلیل قابلیت تجدید شدن به مرور زمان، به عنوان راهحلی پایدار برای تامین انرژی مورد نیاز جهان شناخته میشوند منابع انرژی تجدیدپذیر فراوان و در اطراف ما هستند.
انرژی تجدید ناپذیر:
انرژی تجدید ناپذیر به منابع انرژی اطلاق میشود که نمیتوانند به سرعت تجدید شوند یا به عبارت دیگر، منابعی هستند که با مصرف شدن، دیگر در دسترس نخواهند بود. این منابع شامل سوختهای فسیلی مانند نفت، گاز طبیعی و زغال سنگ و همچنین مواد معدنی مانند اورانیوم (برای تولید انرژی هستهای) میشوند.
گاهی در متون به منابع انرژی تجدیدپذیر و تجدیدناپذیر، اصطلاحاً منابع نوپذیر و ناپذیر نیز گفته میشود؛ هرچند واژههای علمی و دقیق، همان تجدیدپذیر و تجدیدناپذیر هستند.
تفاوت منابع انرژی تجدید پذیر با انرژی تجدید ناپذیر
منابع تجدیدپذیر و تجدیدناپذیر منابع انرژی هستند که جامعه بشری برای عملکرد روزانه از آنها استفاده می کند. تفاوت بین این دو نوع منبع در این است که منابع تجدیدپذیر به طور طبیعی می توانند خود را دوباره بازیابی کنند در حالی که منابع تجدید ناپذیر نمی توانند. این بدان معنی است که منابع تجدید ناپذیر در عرضه، محدود هستند و نمی توان از آنها به طور پایدار استفاده کرد.
منابع انرژی تجدیدپذیر
انرژی خورشیدی
انرژی خورشیدی فراوانترین منبع انرژی است و حتی در هوای ابری نیز قابل استفاده است. سرعت جذب انرژی خورشیدی توسط زمین حدود ۱۰۰۰۰ برابر بیشتر از مصرف انرژی بشر است.
این انرژی را میتوان به دو روش اصلی استفاده کرد: فتوولتائیک (برای تولید برق) و حرارتی (برای تولید گرما).
با اینکه دسترسی کشورها به انرژی خورشیدی متفاوت است، انرژی خورشیدی میتواند سهم قابل توجهی در ترکیب انرژی کشورها داشته باشد. هزینه تولید پنلهای خورشیدی به شدت کاهش یافته و آنها را به یکی از مقرون به صرفهترین انواع برق تبدیل کرده است. پنلهای خورشیدی تقریباً ۳۰ سال عمر میکنند و در سایزهای مختلفی موجود هستند.
انرژی بادی
انرژی باد با استفاده از توربینهای بادی بزرگ که در خشکی یا دریا قرار دارند، انرژی جنبشی هوای متحرک را مهار میکند. این فناوری برای هزاران سال استفاده شده، اما در سالهای اخیر با توربینهای بلندتر و قطور ، بزرگتر تکامل یافته است.
با اینکه سرعت باد بسته به مکان متفاوت است، پتانسیل جهان برای استفاده از انرژی بادی بیشتر از تولید برق جهانی است. بسیاری از نقاط دارای سرعت باد قوی هستند، اما بهترین مکانها گاهی اوقات دورافتادهاند.
انرژی آبی (هیدروالکتریک)
انرژی آبی (هیدروالکتریک) از حرکت آب برای تولید برق استفاده میکند. این نوع انرژی با بهرهبرداری از نیروی گرانش زمین، جریان آب از ارتفاعات بالاتر به پایینتر را به انرژی الکتریکی تبدیل میکند.
انرژی زیستتوده (بیومس)
انرژی زیستی از زیستتودهای مانند چوب، زغال سنگ، سرگین و کودها برای تولید گرما، نیرو و سوختهای زیستی مایع تولید میشود. بیشتر زیستتوده در مناطق روستایی برای پختوپز، روشنایی و گرمایش فضا استفاده میشود. سیستمهای مدرن زیستتوده شامل محصولات زراعی، بقایای کشاورزی، جنگلداری و زبالههای آلی هستند.
سوزاندن زیستتوده باعث انتشار گازهای گلخانهای میشود، اما کمتر از سوختهای فسیلی. با این حال، باید با دقت و محدودیت استفاده شود تا از اثرات منفی زیستمحیطی مانند جنگلزدایی و تغییر کاربری زمین جلوگیری شود.
مضر تولیدشده خود را در جو زمین آزاد میکنند و هر روز بر عمق فاجعه میافزایند. از سوی دیگر، دی اکسید کربن و گاز متان آزادشده در اثر تجزیه مواد گیاهی در محل دفن زبالهها، باتلاقها و شالیزارهای برنج نیز نقش قابل توجهی در افزایش گازهای گلخانهای داشته است.
انرژی هستهای: از اورانیوم و پلوتونیوم برای تولید برق در نیروگاههای هستهای استفاده میشود. این منابع معدنی با استخراج از زمین به دست میآیند و پس از استفاده، نمیتوانند دوباره به همان شکل اولیه بازگردند.
گاز طبیعی:منبع مهم دیگری که برای تولید برق، گرمایش منازل و صنایع و همچنین به عنوان سوخت در خودروهای گازسوز استفاده میشود.
استخراج این منابع میتواند منجر به آسیبهای زیست محیطی و خطرات ایمنی شود.
متأسفانه، جامعه بشری – در حال حاضر – به منابع تجدید ناپذیر به عنوان منبع اصلی انرژی خود وابسته است. تقریباً ۸۰ درصد از کل انرژی مورد استفاده سالانه در سطح جهان از سوخت های فسیلی تأمین می شود.
مزایا و معایب انرژی تجدید ناپذیر
مزایا:
تولید انرژی پایدار: این منابع توانایی تولید انرژی پایدار و مداوم را دارند که برای زیرساختهای انرژی بسیار مهم است.
قابلیت حمل و نقل و ذخیرهسازی: سوختهای فسیلی به راحتی قابل حمل و ذخیرهسازی هستند که این ویژگی در برخی مواقع بسیار حیاتی است.
انتقال از سوختهای فسیلی، که در حال حاضر سهم. اصلی انتشار گازهای گلخانهای را به خود اختصاص میدهند، به انرژیهای تجدیدپذیر برای مقابله با بحران آبوهوایی نکته ی کلیدی است.
انرژی های تجدیدپذیر اکنون در بیشتر کشورها ارزان تر هستند و سه برابر بیشتر از سوخت های فسیلی شغل ایجاد می کنند. در ادامه، چند نوع انرژی تجدید پذیر و ویژگیهای آنها را بررسی میکنیم:
انرژی زمین گرمایی (ژئوترمال)
انرژی زمین گرمایی از حرارت داخل زمین بهرهبرداری میکند. این حرارت از تجزیه رادیواکتیو عناصر در هسته زمین ناشی میشود و به شکل گرمایی در لایههای مختلف زمین تجمع مییابد.
انرژی زمین گرمایی از مخازن زمین گرمایی با استفاده از چاهها یا وسایل دیگر استخراج میشود.
انرژی امواج و جزر و مد
انرژی اقیانوس از فناوریهایی استفاده میکند که انرژی جنبشی و حرارتی آب دریا مانند امواج و جریانها را به برق یا گرما تبدیل میکنند. این سیستمها هنوز در مراحل اولیه توسعه هستند و نمونههای اولیه دستگاههای موج و جریان جزر و مدی در حال بررسیاند. پتانسیل نظری انرژی اقیانوس بیش از نیازهای فعلی انرژی انسان است.
منابع انرژی تجدید ناپذیر
نفت: یکی از مهمترین و پرکاربردترین منابع انرژی در جهان که برای تولید برق، سوخت خودروها و تولید محصولات پتروشیمی استفاده میشود.
زغال سنگ: یکی از قدیمیترین منابع انرژی که برای تولید برق و همچنین در برخی صنایع مانند تولید فولاد استفاده میشود متأسفانه صنایع و کارخانهها نیز گازهای
مشکلات و چالشها:
آلودگی محیط زیست: استفاده از سوختهای فسیلی منجر به تولید گازهای گلخانهای مانند دیاکسید کربن (CO2) میشود که به تغییرات اقلیمی و گرمایش جهانی منجر میگردد.
منابع محدود: این منابع در مقایسه با سرعت مصرفشان به آهستگی تجدید میشوند و در نهایت روزی به پایان خواهند رسید.
نتیجهگیری:
با وجود اینکه انرژیهای تجدید ناپذیر نقش بسیار مهمی در تامین انرژی جهان دارند، ولی به دلیل محدودیت منابع و مشکلات زیستمحیطی، استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر و تکنولوژیهای نوین برای کاهش وابستگی به این منابع ضرورت دارد.
پایان پیام/
- نویسنده : معاونت آموزش و ترویج ادارهکل استاندارد کرمانشاه
- منبع خبر : مژده خبر
Sunday, 28 September , 2025